10.12.2021

ՀՀ ԳԵՂԱՐՔՈՒՆԻՔԻ ՄԱՐԶԻ ՎԱՂԱՇԵՆ ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԱՎԱԳԱՆՈՒ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ԹԱՓԱՆՑԻԿՈՒԹՅԱՆ ՄՈՆԻԹՈՐԻՆԳԻ ԶԵԿՈՒՑ


ՀՀ Գեղարքունիքի մարզի Վաղաշեն համայնքի ավագանու գործունեության թափանցիկության մոնիթորինգն իրականացվել է 2021 թվականին Մարտունի ԻնֆոՏան կողմից «Հանրային մասնակցություն տեղական ինքնակառավարմանը» (Համատեղ) ծրագրի շրջանակներում: Մոնիթորինգն իրականացնելու խթան է հանդիսացել համայնքի ավագանու անդամների և բնակիչների ոչ այնքան ակտիվ մասնակցությունը համայնքի կառավարմանը։ Ուսումնասիրվել է համայնքի կառավարմանը մանդատ ունեցող կարևոր դերակատարներից երկուսի՝ ավագանու անդամների և բնակիչների ակտիվությունը։ Մոնիթորինգի նպատակն է ստանալ համայնքի ավագանու անդամների գործունեության ամփոփ պատկերը համայնքային պաշտոնական կայքի, պաշտոնական հարցումների և առկա օրենսդրության ուսումնասիրման միջոցով։ Մոնիթորինգը հնարավորություն է տալիս գնահատել մի շարք կարևոր հարցեր, ինչպես օրինակ՝ ավագանու անդամների գործունեության ակտիվությունը, նրանց կողմից քննարկվող հարցերի շրջանակը, քաղաքացիների՝ մասնակցության աստիճանը համայնքի ռազմավարական պլանավորման համատեքստում։ Զեկույցն առաջարկում է նաև կիրառելի մի քանի առաջարկներ, որոնք դուրս են բերվել ուսումնասիրության արդյունքում։

 

Այս զեկույցը ստեղծվել է Ամերիկայի ժողովրդի աջակցությամբ՝ ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալության միջոցով իրականացվող «Հանրային մասնակցություն տեղական ինքնակառավարմանը» ծրագրի շրջանակներում։

Հանրային մասնակցություն տեղական ինքնակառավարմանը (ՀաՄաՏեղ) ծրագիրն իրականացվում է Համայնքների ֆինանսիստների միավորման (ՀՖՄ) կողմից՝ Տեղեկատվական համակարգերի զարգացման և վերապատրաստման կենտրոնի (ՏՀԶՎԿ) և Եվրասիա համագործակցություն հիմնադրամի (ԵՀՀ) հետ համատեղ:

 


20.03.2021

Արցախից Վարդենիս․ նոր աշխատանք․ նոր միջավայր

Էլմիրան, Թամարան, Վարդը, Արևհատը և Կարինեն Արցախի տարբեր շրջաններից են։ Արցախյան պատերազմի սկսվելու օրը՝ սեպտեմբերի 27-ին, նրանք տեղափոխվել և այժմ բնակվում են Գեղարքունիքի մարզի Վարդենիս համայնքում։ Արցախում իրար չեն ճանաչել, ապրել են իրարից հեռու գյուղերում և տարբեր զբաղմունքներ են ունեցել։ Հիմա բոլորը միասին ապրում են Վարդենիսում և աշխատում այստեղ գործող «Աստղավարդ» հասարակական կազմակերպության կարի արտադրամասում։   


«Ես մասնագիությամբ բուժքույր եմ, քանի որ մեր գյուղում՝ Խարխափուտում, համապատասխան հաստիք չկար, ես աշխատանքի էի անցել զորամասի ճաշարանում։ Դե պատերազմի սկսվելու հենց առաջին օրն ամեն ինչ թողեցինք ու այստեղ եկանք, հիմա ապրում ենք հյուրընկալ ընտանիքում։ Մեծ ընտանիք ունեմ, երեխաներիցս երկուսը ուսանողներ են ու Երևանում են ապրում։ Դժվարություններ շատ ենք ունեցել ու հիմա էլ ունենք, բայց հաղթահարում ենք ու կրկին կյանք վերադառնում։ Ինձ համար այս աշխատանքը շատ կարևոր էր, այն իմ ու իմ ընտանիքի կյանքում  շատ բան փոխեց, ինձ տվեց նոր միջավայր, կրկին ապրելու ու աշխատելու ձգտում»,-ասում է տիկին Էլմիրան։ 


«Աստղավարդ» ՀԿ-ի  կողմից արցախցի  կանայք նախ հրավիրվել են կարի արտադրամաս, ծանոթացել են աշխատանքին, ապա կարճատև վերապատրաստում անցել ու հետո արդեն հիմնական աշխատանքի ընդունվել։ 

«Արցախից մեզ մոտ եկած բոլոր ընտանիքներին արդեն ճանաչում ենք, մեր կազմակերպության սոցիալական աշխատողն ու հոգեբանը հաճախ են այցելում ընտանիքներին, զրուցում նրանց հետ։ Հենց այդպիսի այցերի ընթացքում էլ մենք նրանց այստեղ ենք հրավիրել ու աշխատանքի ընդունել։ Արտադրամասի մյուս աշխատակիցների հետ մտերմությունը շատ արագ եղավ ու հիմա դարձել ենք մի մեծ ընտանիք»,- ասում է «Աստղավարդ» ՀԿ-ի նախագահ Մելանյա Եփրեմյանը։

«Ինձ այստեղ տիկին Մելանյան է հրավիրել։ Մինչ այդ կարով տանն եմ զբաղվել, մի քանի օր վերապատրաստվելուց հետո ձեռք եմ բերել նոր հմտություններ, հետո արդեն աշխատանքի անցել»,- ասում է տիկին Արևհատը։
















Արցախցի կանանց խոսքով Վարդենիսում իրենց շատ լավ են ընդունում, բոլորը տարբեր կերպ փորձում են օգնել այստեղ եկած ընտանիքներին, արդեն հարմարվել են նոր միջավայրին, իսկ նոր աշխատանքի միջոցով շատ հարցեր կարողանում են լուծել։ 




12.03.2021

Քարվաճառից Սևան․ նոր միջավայր, նոր ընկերներ




15-ամյա Գոռ Մամունցը Շահումյանի շրջանի Քարվաճառ քաղաքից է։ Սեպտեմբերի 27-ին՝ պատերազմը սկսվելուն պես տեղափոխվել և այժմ ապրում է Գեղարքունիքի մարզի Սևան քաղաքում՝ մորաքրոջ ընտանիքում։ Սևան եկել է մայրիկի և իրենից երկու տարով մեծ եղբոր հետ։ Գոռի հայրն ու ավագ եղբայրը զինծառայողներ են և շարունակում են մնալ Արցախում։ Գոռը 10-րդ դասարանում է սովորում, Արցախում հաճախել է Վիլյամ Սարոյանի անվան միջնակարգ դպրոց։

«Արցախում ապրում էինք Քարվաճառ քաղաքում։ Ճիշտ է մեր քաղաքը մեծ չէր տարածքով, մոտ 1000 մարդ էր ապրում, ասֆալտապատ չէր, զբոսայգիներ չունեինք, չկային ժամանցի վայրեր, բայց մեր քաղաքի բնությունն աննկարագրելի էր։ Հայաստանի ամեն անկյունից գալիս էին մեզ մոտ հանգստանալու ու բնությունը վայելելու։ Շատերին հայտնի «Տաք ջուր» կոչվող վայրը միշտ լիքն էր մարդկանցով։ Դպրոցը, որտեղ ես հաճախում էի նորակառույց էր, ես այդ դպրոցի առաջին աշակերտներից մեկն եմ եղել։ Մեր դպրոցը եռհարկանի էր, ունեինք շատ գեղեցիկ բակ, կից նաև ֆուտբոլի դաշտ, սպորտդահլիճ, որտեղ հաճախում ու մարզվում էինք նաև դասերից հետո։ Շատ ընկերներ ունեի, բայց ամենամտերիմները համադասարանցիներս էին։ Հիմա թեև իրարից հեռու ենք ապրում, բայց ամեն օր խոսում ենք»,-պատմում է Գոռը։






Սևան քաղաք տեղափոխվելուց հետո Գոռը հաճախում է Սևանի Խաչատուր Աբովյանի անվան ավագ դպրոց։







«Նոր միջավայրին հեշտ հարմարվեցի, որովհետև ես մարդկանց հետ շուտ եմ ընկերանում։ Դժվարություններ կային իհարկե, բայց հաղթահարեցի, միակ բանը, որը հաղթահարել չի ստացվում կարոտն է, կարոտում եմ մեր քաղաքը, մեր բակը, մեր տան ամեն մի անկյունը․․․»․ ասում է Գոռը։



Իր առօրյան Գոռը փորձում է լցնել նոր հետաքրքրություններ գտնելով։ Շատ է սիրում ֆիլմեր ու սպորտային հաղորդումներ դիտել։ Մասնագիտության ընտրության հարցում վերջնական որոշում դեռ չի կայացրել․-«Դեռ մի փոքր ժամանակ ունեմ»․ ասում է նա։


Գոռն արդեն հասցրել է ծանոթանալ Մարտունի Ինֆոտան կամավորների հետ և շուտով ակտիվ ներգրավվածություն կունենա նաև իրականացվող ծրագրերում։



06.03.2021

Մենք հասցրել ենք սիրել Շատվանը

Լուսինեն ու Գյուլնարան քույրեր են, Լուսինեն սովորում է 10-րդ դասարանում, Գյուլնարան՝ 9-րդ։ Բացի իրենցից ընտանիքում կա ևս 5 երեխա՝ Անին, Միլենան, Թեհմինեն, Խաչատուրը և Տիգրանը։ Մինչ պատերազմը նրանց ընտանիքն ապրել է Շահումյանի շրջանի Նոր Խարխափուտ գյուղական համայնքում։ Պատերազմի սկսվելու հենց առաջին օրը՝ սեպտեմբերի 27-ին, ընտանիքը տեղափոխվել և այժմ ապրում է Գեղարքունիքի մարզի Շատվան համայնքում։ 

«Նոր Խարխափուտ գյուղը, որտեղ մենք ապրում էինք փոքր էր, գյուղում 20 ընտանիք էր ապրում, բոլորս ճանաչում էինք իրար։ Մեր դպրոցում սովորում էր 19 աշակերտ։ Գյուղում իմ ընկերները նաև դասընկերներս էին։ Հիմա արդեն իրարից հեռու ենք ապրում, բայց հաճախ ենք խոսում ու միմյանց պատմում մեր մասին»- պատմում է Լուսինեն։


«Սկզբում, իհարկե, դժվարություններ ունեցել ենք, հիմա ուրիշ է։ Ընդհանուր առմամբ մեզ հեշտ է եղել հարմարվել նոր միջավայրին։ Մենք հասցրել ենք սիրել Շատվանը, այստեղ դպրոց ենք հաճախում, արդեն նոր ընկերներ ունենք, մարդիկ բարեհամբյուր են, մեզ աջակցում են ցանկացած հարցում, մենք էլ փորձում ենք դասերից դուրս հետաքրքիր զբաղմունք գտնել մեզ համար, ճիշտ է հնարավորությունները շատ չեն այստեղ, բայց մենք այդ բացը փորձում ենք լրացնել համացանցի միջոցով»,- ասում է Գյուլնարան։


Լուսինեի ու Գյուլնարայի սիրելի զբաղմունքն ընթերցանությունն է, մասնագիտություն ընտրելու հարցում դեռ հստակ չեն կողմնորոշվել, «Ամենայն հավանականությամբ ես վարսավիրությունը կընտրեմ»․- ասում է Լուսինեն։

Քույրերի հետ Մարտունի ինֆոտան կամավորները նախ ծանոթացել են հեռախոսազրույցի միջոցով, հետո արդեն Լուսինեն ու Գյուլնարան ցանկություն են հայտնել մասնակցել ինֆոտանը կազմակերպվող դասընթացներին։ Հիմա արդեն կազմակերպվելիք ցանկացած դասընթացի կամ միջոցառման մասին քույրերն անպայման տեղեկացվում են, դե իսկ դեմ առ դեմ հանդիպումները՝ շուտով։




Հեղինակ՝ Նազանի Ասատրյան











15.09.2020

Ատաշ բնակավայրը


Վերին Գետաշեն գյուղը գտնվում է Գեղարքունիքի մարզում, որը հիմնադրվել է 1830 թվականին։  Այստեղ 4500-ից ավել մարդ է ապրում, ովքեր եկել են  Ալաշկերտի Խաստուր գյուղից։ Այս տարի լրանում է գյուղի 190 ամյակը։  Գյուղն ունի երկու դպրոց, մանկապարտեզ, մշակույթի տուն, եկեղեցի՝ Սբ․ Աստվածածին անվամբ, որը կառուցել են գյուղի բնակիչները 1878 թվականին։ Այստեղ բնակիչները զբաղվում են հողագործությամբ, անասնապահությամբ և այգեգործությամբ, իսկ երիտասարդները հիմնականում մեկնում են արտագնա աշխատանքի։ 

Դեռ 1940-ական թվականներից տեղի բնակիչներն իրենց անասուններին պահելու նպատակով բարձրացել են գյուղի սարեր և տեղում կառուցելով տնակներ, մնացել են այնտեղ։ Վայրը, որտեղ տեղակայվել են այդ տնակները, այժմ մարդկանց շրջանում հայտնի է Ատաշ անվամբ, բայց հնում այն կոչել են Քարաձի։ Մարդկանց շրջանում հայտնի է եղել նաև  Էրքէճի անունը։ Այս բնակավայրում կա նաև ձիու քարե փոքրիկ արձան։ Տարածքի ընդհանուր համայնապատկերը գյուղաքաղաքի է նման։ Այստեղ կան եկեղեցու կիսաքանդ պատեր, պարիսպներ, գերեզմանաքարեր, որոնց վրա հանդիպում են արաբական տառերով գրվածքներ։ Ատաշ բնակավայրում ժամանակին ապրել են բնակիչներ և Մադինայից, և՛ Վերին Գետաշենից։ Այստեղ բարձրացել են հիմնականում գարնան սկզբին և հետ են վերադարձել գյուղ արդեն ուշ աշնանը, բայց եղել են նաև ընտանիքներ, ովքեր ձմռանը ևս մնացել են։

               

Начало формы

Տարիներ առաջ այստեղ կարող էինք հանդիպել մեծ թվով ընտանիքների, հիմա ամեն ինչ արդեն փոխվել է՝ տեղի տնակները մեծամասամբ քանդված են, մնացել են քիչ թվով ընտանիքներ, ովքեր դեռ շարունակվում են գալ և այստեղ մնալ։

 Նյութի հեղինակ՝ Խորեն Մուրադյան

14.09.2020

Ինչպիսի՞ն էր երեխաների առօրյան երեկ, ինչպիսի՞ն է այսօր և ինչպիսի՞ն է լինելու վաղը

Ի՞նչ զբաղվածություն ունեն մեր սերնդի մանուկները և ինչպիսի՞ն էր նախորդ սերնդինը։ 
Մեր ավագ սերնդի ներկայացուցիչների խոսքով, որքան էլ դժվար են եղել ժամանակներն իրենց մանկության տարիներին, այնուամենայնիվ, իրենց մանկությունը շատ ավելի բուռն ու հետաքրքիր է եղել, որովհետև մարդկանց միջև կենդանի շփումը շատ ավելի շատ է եղել, իսկ մարդիկ՝ ավելի անմիջական։ 


Իրենց մանկության տարիների մասին խոսելիս նրանց աչքերն ուղղակի փայլում են, այնքան սիրով, ուրախությամբ են պատմում իրենց առօրյայից, բակային խաղերից, իրենց ընկերությունից։




«Մեր մանկության տարիներին մենք, հաճախ տարված մեր խաղերով, մոռանում էինք անգամ ժամանակի մասին։ Մեր խաղերը, բացի ժամանցային լինելուց նաև զարգացնում էին տրամաբանությունն ու ուսուցանող էին»․-ասում է մեր զրուցակիցը։
Խաղերը շատ են եղել ու իրարից շատ տարբեր՝ «Չլիկ դաստա», «Հավալա», «Հալա-մուլա», «Կարմիր կոճակ», «Յոթ քար», «Անուն գոռոցի», «Քարկտիկ», «Գործնագործ», «Պահմտոցի»․․․ 
Այս անունները շատերի մոտ մանկության հիշողությունների անբաժանելի մաս են կազմում։  Սրանք խաղեր են, որոնք ժամանակի ընթացքում փոխվել են կամ մոռացվել։ Եղել է ժամանակ, երբ երեխաները բակերում մինչև ուշ գիշեր այս խաղերն են խաղացել ու տուն են գնացել միայն հաց ուտելու կամ  քնելու համար: 


Իսկ ինչու՞ են հիմա խաղադաշտերն ու բակերը դատարկ, ի՞նչ խաղեր են խաղում մեր սերնդի երեխաները և ինչպե՞ս են անցկացնում իրենց ժամանցը։ Մեր օրերում իմ սերնդակիցները  ծանոթանում ու ընկերանում են համացանցի միջոցով ու շատ ժամանակ իրար հետ շփվում են միայն օնլայն տիրույթում։ 

Խաղում են համակարգչային և հեռախոսային խաղեր՝ Ninja Clash Heroes, Монополия, Brawl stars, Fifa, Tank online, Free Fair, Свадба по любви, Сокровища Пиратов.. և այլն։

Արդյունքում մեր սերնդի երեխաները ձեռք են բերում տեսողության խնդիրներ, դառնում են ինքնամփոփ և խուսափում են շփվել իրական կյանքում։

Տեխնիկական ոլորտի զարգացման և օր օրի  կատարելագործման հետ մեկտեղ նվազում է մարդկային կենդանի շփումը։ Հեռախոսներն ու համակարգիչները, իհարկե, որոշ առումներով ավելի են հեշտացրել մեր կյանքը, բայց, ըստ իս, դրանք ունեն նաև իրենց բացասական ազդեցությունը վերը նշված տեսանկյունից դիտարկելիս։ 

Ես շատ կուզեի մենք էլ ամեն օր դուրս գայինք բակ, խաղայինք բակային խաղեր, ավելի շատ շփվեինք իրար հետ․․․

Իսկ ի՞նչ ենք հիշելու մենք տաս, քսան տարի հետո և ի՞նչ ենք պատմելու մեր երեխաներին մեր մանկությունից.....



Հեղինակ՝ Նազանի Ասատրյան











28.08.2020

Կարմիրգյուղի հումորներն ու զրույցները


Կարմիրգյուղ համայնքը գտնվում է Հայաստանի Հանրապետության Գեղարքունիքի մարզի արևմտյան մասում՝ մարզկենտրոնից 3 կմ հարավ-արևելք: Այն Նախկինում անվանվել է Ղուլալի, իսկ ավելի վաղ Աշնակ: Գյուղը հիմնադրվել է 1828 թվականին, երբ սկսվել է ներգաղթը Արևմտյան Հայաստանի Բայազետ նահանգից: Կարմիրգյուղ է վերանվանվել ՀԽՍՀ Գերագույն խորհրդի 1940թ. հունիսի 1-ի հրամանագրով։ Գյուղի հայկական հին անունը մոռացվել է և եղած նյութերով վերականգնել հնարավոր չէ։ Ըստ մի ձեռագրի՝ 1664թ․-ին գյուղը կոչվել է Ղուլալի, ինչի մասին վկայում է «գրեցաւ․․․ ի յերկիրս Գեղամա, ի գիւղս որ կոչի Ղուլալի» արձանագրությունը:

Տաթևի վանքի ձեռագրերում պահպանվել է մի փաստաթուղթ, ըստ որի Գեղարքունիքի մելիքներն ու տանուտերերը 1513 թվականին եկել են Տաթև, քանի որ Գեղարքունիքը գտնվել է վանքի թեմի կազմում։ Վավերագրերում հիշատակվող մելիք Փիրհամզայի նստավայրը՝ ըստ արձանագրությունների և խաչքարերի գրությունների, եղել է Ղուլալիում։ Այստեղ է եղել նաև Փիրհամզայի գերդաստանի գերեզմանատունը:

Կլիման ցուրտ է, առողջարար, ջուրը ջրմուղով բերվում է Սարուխանից 6 կմ, և Գավառի Հացառատ թաղամասից: Կարմիրգյուղում գործում է 2 եկեղեցի, որտեղ հաճախակի կատարվում են եկեղեցական արարողություններ: Գյուղում 1971 թ. կառուցվել է մշակույթի տուն, որը 1990 թվականից չէր գործում խիստ վերանորոգման կարիք ունենալու պատճառով: 2011թվականին հիմնանորոգվել է մի հատվածը, որն այժմ գործում է որպես արվեստի դպրոց:

Գյուղն ունի երկու միջնակարգ դպրոց, մեկ բուժամբուլատորիա, մեկ մանկապարտեզ, մեկ հացի կոմբինատ: 2011թ. համայնքի միջոցներով կառուցվել է «Հայրենական մեծ պատերազմում և Արցախյան պատերազմում» զոհվածների հուշարձան համալիր: Գյուղը նախկինում մտնում էր Երևանի նահանգի Նոր Բայազետի գավառի մեջ: Բնակչությունը զբաղվում է երկրագործությամբ, անասնապահությամբ, բանջարաբուծությամբ, քիչ մասն էլ՝ ձկնորսությամբ: Գյուղի բնակիչները շատ հումորով մարդիկ են և նրանց հումորները մինչև օրս պահպանվել են գրավոր տարբերակով, ահա և դրանցից մի քանիսը:

Կարմիրգյուղի հումորներն ու զրույցները՝ Քյավառա բարբառով

Ապետնակը

Գյուղում Ապետնակ անունով մի մարդ կար՝ տարօրինակ բնավորությամբ: Փողոցով անցնելիս երեխաները նրան հանգիստ չէին տալիս, հետևից բղավում էին Ապետնակ, ծիծեռնակ, սելի ակ, և այլն: Նա խիստ ջղայնանում էր, հայհոյում ու քարեր շպրտում նրանց վրա…

Ապետնակի տունը գտնվում էր դպրոցի մոտ: Երբ կովերը տանում էին գետը ջրելու, դպրոցի աշակերտները հավաքվում էին գետի մյուս ափին և բղավում՝ Ապետնա~կ, ծիծեռնա~կ… Նրանց հայհոյում էր, բայց վարարած գետը չէր կարողանում անցնել:

Մի օր էլ դպրոցի կողքով անցնելիս, երբ աշակերտները համը շատ են հանում, Ապետնակը հայհոյելով մտնում է ուսուցչանոց և հարցնում.

-Ձեր միջի ջոջ էշը ո՞ր մեկն ա:

Տնօրենը անմիջապես ոտքի է կանգնում և ասում.

-Ես եմ, ի՞նչ  է պատահել:

Ապետնակը մի լավ հայհոյում է սրան, ուսուցիչներին, որ լավ չեն դաստիարակում աշակերտներին ու դուրս է գալիս:

Ապետնակին այդ վիճակում տեսնելով՝ գյուղացիներից մեկը հարցնում է.

-Ի՞նչ ա հելե, հնչես ըտենց երսոտե:

-Իմալ չերսոտեմ, էդ լակոտները ընձի հանգիստ չեն տալում, տո Մուշեղ ջան, քո ճժերն էլ են ըտոնց խետ, քո չժերն էլ, ես տոնց …

Դեսից Դենից

85 տարեկան հորեղբայրս մահացել էր: Մարդիկ գալիս էին մխիթարելու: Ներս մտավ մի երիտասարդ, վերցրեց օղու լիքը բաժակը և դիմելով հարազատներին՝ ասաց.  

-Հարգելի՛ հանգուցյալներ, ողջ լինեք, բիձին առողջություն եմ ցանկանում,- ու դատարկեց օղու բաժակը:

Նրա գնալուց հետո դիմեց կողքիս նստած Ջանոյ Գարեգինին.

-Իմա՞լ ես, հանգուցյալ:

-Հընչի մինեկ ե՞ս եմ հանգուցյալ:

* * *

Ջանոյ Գարեգինը սայլով ջրաղաց գալուց է լինում: Գյուղամիջում Էլոյ Ալեքսանը Գարեգինին հարցնում է.

-Բաջանաղ, եզներդ ինչու ե՞ն այդպես ձախ քաշում:

-Ալեքսան ջան,կամա~զ են, կամա~զ:

* * *

Էլոյ Ալեքսանը մտնում է Նոր Բայազետի շուկան ու հերթով հարցնում թթի արժեքը: Մոռանալով, թե ումն է հարցրել ումը չի հարցրել, երկրորդ անգամ էլ է հարցնում: Սա պատասխանում է.

-Տո, կամազ, նոր հարցրիր, ասացի՝ 60 կոպեկ:

Ալեքսանը զարմացած այս ու այն կողմ է նայում:

* * *

Ջանոյ Գարեգինի կինը մահացել էր: Մխիթարանք գնացողներից մեկը հարցնում է.

-Իմա՞լ ես, բիձա Գարեգին:

Գարեգինը պատասխանում է.

-Ես էլ եմ լավ, Նոյեմն էլ:

Մի քանի տարի հետո մահանում է Գարեգինը: Ներս է մտնում մեկն ու հարցնում.

-Իմա՞լ ես, Գուրգեն ջան:

-Ես էլ եմ լավ, պապան էլ:

* * *

Հայր ու որդի, կամուրջով անցնելիս են լինում, որդին հարցնում է.

-Հայրիկ, ինչու՞ են սարքել այս կամուրջը:

-Այ տղա, որ կամուրջը չլիներ, բա գետը որտեղի՞ց կանցներ:


Ֆրեդ Գզրարյանի պատմածը

Ֆաբրիկայի հոգսերով տարված՝ վաղ առավոտյան սկսեցի արագ-արագ հագնվել: Թոռնիկս հարցրեց.

-Պապիկ, այդ ու՞ր ես գնում:

-Գրողի ծոցը,-պատասխանեցի:

-Մեքենայո՞վ ես գնում, թե՞ ոտքով:

-Քու համար մեկ չէ՞:

-Պապիկ ջան, մեքենայով գնա, որ շուտ հասնես:


* * *

Ումրշատյան Պապինը իջնում է Արարատյան դաշտ՝ կարտոֆիլ վաճառելու: Երեկոյան պիտի հյուր գնա: Մտնում է խանութ՝ մի շիշ օղի վերցնելու: Վաճառողը պահարանից իջեցնում է մի շիշ ու պարզում նրան: Տեսնելով շշի վրայի փոշու շերտը, Պապինն անկեղծորեն զարմանում է.

-Գյա, ըստե մարդ չի՞ աբրում:

* * *

Գյուղացիք «իմալ» բառը շատ են օգտագործում: Զրույցի ժամանակ մի ուսուցչի հարցրին.

-Ընկեր Աղայան, հայոց լեզվի մասնագետ եք, դուք է՞լ եք իմալ ասում:

-Բա իմալ չօգտագործեմ:


Անկիրառելի խորհուրդ

-Խմելը թարգելու ձև են գիդում, էն օրը ռադիոյով լսեցի,-բացատրեց Հայրոն լյարդից գանգատվող Գարսևանին,- ուրեմն համա խմելդ գալումա, խնձոր ես ուտում:

-Գիվա թե դու էլ բան ասիր,-ձեռքը թափ տվեց Գարսևանը,- ես էդքան խնձոր կանա՞մ ուտեմ…


Հանելուկ

-Մե հանելուկ ասեմ, կարա՞ս խանես,- հարցրեց Գարսևանը:

-Ասա, տենանք:

- Էն ի՞նչն ա, ի՞նչը…

-Արաղն ա,- ոգևորված վրա բերեց Հայրոն:


Սրամիտ պատասխան

Սուչու Վանուշը ձիասայլակով բանջարեղեն էր վաճառում հարևան գյուղում: Մոտենում է մի պառավ կին և ասում.

-Ախպեր ջան, սպասը թոնրին եռում է, մի կապ բազուկ չե՞ս տա տանեմ, մինչև հիմա հավը կածի, ձուն կբերեմ:

Վանուշը կես լուրջ, կես կատակ ասում է.

-Տար, քուր ջան, բայց լավ կանես հավը բերես, դնեմ սայլին, երբ որ ածեց, ձուն կվերցնեմ, իսկ հավը բաց կթողնեմ:

Ինու՞ են ասում

«Կհլնես Սաֆոյ շունը»

Խոսքը վերաբերվում է Սաֆարի Սաֆոյ շանը: Սաֆոն հովիվ էր: Ոչխարների հոտը դաշտ տանելիս՝ հետը անպակաս էր շունը: Սա շատակեր էր: Տերն ինչքան կաթ էր տալիս՝ ագահությամբ լակում էր և նորից էր կեր պահանջում:

Սաֆոն ոչխարները տանում է Սևանա լիճ՝ ջրելու: Լճի ափին, ավազի մեջ փոս է փորում ու կաթը

լցնում ջրի մեջ: Շունն անվերջ լակում է այդ ջուր-կաթը… Այնքան է լակում, մինչև տեղնուտեղը սատկում է: Այդտեղից էլ «Կհլնես Սաֆոյ շունը» արտահայտությունը:

«Չանես Փափոլի խավիծը»

Խոսքը վերաբերվում է Ջժմաչու Փափոլին: Փափոլը խավիծ եփելիս թավան դնում է կրակին, ապա՝ յուղը դաղում է: Դրա վրա ավելացնում է ալյուրը: Քիչ եփելուց հետո տեսնում է, որ յուղը պակաս է, յուղ է ավելացնում, նկատում է, որ ալյուրն է պակաս, ալյուր է ավելացնում: Թե՜ մեկը, թե՜ մյուսը անընդհատ ավելացնելով՝ խավիծը թավայից թափվում է:

Դրա համար էլ որևէ բան պատրաստելիս միմյանց զգուշացնում են՝ «չանես Փափոլի խավիծը»:

«Արեցիք Գափոյենց տունը»

Այս արտահայտությունը եկել է Քյավառից: Գափոյենց տոհմի անդամներին հատուկ էր բարձրաձայն խոսելը: Դրա համար էլ, երբ մարդիկ բարձր են խոսել միմյանց հետ, ասել են «Սարքեցիք Գափոյենց տունը»: Երբ հավաքված մարդիկ իրար չեն հասկանում, աղմկում են, բարձրաձայն են խոսում, միմյանց ասում են՝ «Դե լավ, էլի, արեցիք Գափոյենց տունը»:

Միրզոյ ձմեռ

1956-ի մայիսի 28-ին տեղացել է առատ ձյուն: Ոչխարները դաշտ չեն գնացել: Սոնոյ Միրզոն անասնակեր չի ունեցել ոչխարներին կերակրելու համար: Այսպես սոված մնացել են մինչև ուշ երեկո: Ոչխարներ դեսուդեն ընկնելով՝ ջարդել են կողքի փայտե դուռը և հարձակվել գարու պարկերի վրա: Ագահորեն այնքան են կերել, որ բոլոր 10 ոչխարներն էլ սատկել են…

Մադոյ ամառ

Այս արտահայտությունը հաճախ են միմյանց ասում: Մադոյ Մելքոնը շատ հողաատարածություն է ունեցել: Հետևաբար շատ էլ բերք է հավաքել: Երբ մյուսները բերքն հավաքած, կալսած, ամբարած են լինում Մադոյենք այդ աշխատանքները շարունակում են մինչև հոկտեմբերի վերջի արևոտ օրերը: Գյուղացիներն ասում են ՝ Մադոյենք շատ ալարկոտ են, դրա համար էլ բերքահավաքի աշխատանքները երկար են ձգվում:


Նյութը հավաքեցին՝ Մարի և Նելլի Վարդանյանները

Աղբյուրը՝ Վաչիկ Շահբազյանի «Կարմիրգյուղ»  գիրքն է։

24.08.2020

Գավառագետն աղբով է լցված

Գավառագետը սկիզբ է առնում Գեղամա լեռնավահանից և, մինչ Սևան հասնելը, անցնում է Գավառ քաղաքով։ Ներկայումս այն սարսափելի աղտոտված վիճակում է գտնվում, սակայն արդյո՞ք այն այսպիսին է եղել միշտ։  

Բնակիչները պատմում են Գավառագետի հետ կապված պատմություններ՝ տեղ գտած տարբեր ժամանակներում։ Նրանցից մեկի խոսքով մոտ 50 տարի առաջ գետի ջուրն այնքան մաքուր է եղել, որ այն նույնիսկ օգտագործել են խմելու, կենցաղում օգտագործելու համար։ Երիտասարդներն իրենց հանգիստն անցկացրել են գետում լողալով և անգամ սեփական հագուստով իշխան տեսակի ձուկ են որսացել։ Պատմում են նաև, որ եղել է ժամանակ, երբ բնակիչները գետում կարպետներ և բուրդ լվանալու սովորություն են ունեցել, իսկ տարածաշրջանի զինվորականներն իրենց հագուստն են լվացել այնտեղ, քանի որ մշտական ջրամատակարարում չի եղել, ու դա ամենահարմար վայրն է եղել։ Ըստ բնակիչների պնդման՝ գետի ջուրն աղտոտվել է վերջին 25 տարվա ընթացքում, և հիմա աղբի քանակն օրեցօր ավելանում է և փչացնում  ամեն կողմից դեպի գետը բացվող հիասքանչ տեսարանը։ 

   




Ի՞նչ պատահեց, ո՞ր պահին սկսեց ամեն ինչ սխալ ուղղով շարժվել։ Մարդիկ դեռ շարունակում են անգիտակցաբար, կամ գուցե և գիտակցաբար աղբը լցնել գետի մեջ, բայց չէ՞ որ դա մեր, ձեր և եկող սերնդի ապագան է։ 

Եկե՛ք մաքուր պահենք մեր շրջակայքը, պահպանե՛նք բնությունն ու մեզ շրջապատող աշխարհը։


Հեղինակներ՝  Էմմա Վանեցյան և Թամարա Բուդումյան 

23.08.2020

Երանոսը համավարակի օրերին


Ով թեկուզ մի քիչ ծանոթ է ՀՀ Գեղարքունիքի մարզի Մարտունու տարածաշրջանին, գիտի որ Երանոս գյուղն այստեղ հայտնի է որպես «խոպանչիների» գյուղ։ Այստեղ մարդկանց եկամտի հիմնական աղբյուրը արտագնա աշխատանքն է։ Տարվա ընթացքում մոտ ութ ամիս  գյուղի 25-60 տարեկան տղամարդիկ գյուղում չեն լինում․ մեկնում են արտերկիր, հիմնականում՝ Ռուսաստանի Դաշնություն՝ աշխատանքի։ Աշխատանքի մեկնում են  մայիս ամսից սկսած և վերադառնում են միայն ուշ աշնանը կամ ձմռան սկզբին։ Այս տարի, պայմանավորված համավարկով, գյուղի աշխատուժը արտագնա աշխատանքի մեկնել չկարողացավ, որի հետևանքով էլ շատերն աշխատանք չունենալու խնդրի առաջ կանգնեցին, քանի որ գյուղում չկան աշխատատեղեր։ Բայց, իհարկե, ցանկացած խնդիր լուծելի է, և այս անգամ ես բողոքել չեմ ուզում, այլ ուզում եմ մի փոքր պատմել Ձեզ այս օրերին իմ գյուղի առօրյայի ու ստեղծված իրավիճակի դրական կողմերի մասին։  

Նախ և առաջ սահմանների փակման հետ զուգահեռ մեր գյուղում բոլորը հիշեցին իրենց պապերից մնացած հողատարածքները` գյուղի տարբեր հատվածներում, որոնք երկար տարիներ անմշակ էին մնացել և սկսեցին կարտոֆիլագործությամբ զբաղվել՝ մշակելով այդ հողատարածքները։ Ընդհանուր առմամբ  բնակչներն սկսեցին ավելի շատ գուղատնտեսւթյամբ զբաղվել։

Հենց այս պահին մեր գյուղում սկսվել է հացահատիկի բերքահավաքի շրջանը։















Հիմա գյուղում կյանքն ընթանում է իր բնականոն հունով, արտագնա աշխատնքի չմեկնած տղամարդիկ գյուղում և գյուղից դուրս` հիմնականում մայրաքաղաքում, կարողացել են գտնել աշխատանք, հիմնականում՝ բանվորական, ինչպես նաև ակտիվորեն մասնակցում են գյուղի սուբվենցիոն ծրագրերի իրականացմանը։     

       

Բոլորը խոսում են համավարակի վատ կողմերի մասին, իսկ ես կասեմ, որ սա հնարավորություն էր մեր համագյուղացիների համար, հատկապես նրանց համար, ովքեր մեկնում էին արտագնա աշխատանքի, հասկանալու, որ հայրենի գյուղում էլ կգտնվի աշխատանք ապրելու համար, և ես վստահ եմ, որ հաջորդ տարի արտագնա աշխատանքի մեկնողների թիվն ավելի քիչ կլինի և մեր համագյուղացիները մնալով գյուղում կներդնեն իրենց ներուժը մեր գյուղն էլ ավելի զարգացնելու համար։


     


Հեղինակ՝ Լիլիթ Ժամհարյան

19.06.2020

ՏԻՄ-բնակիչ հաղորդակցությունը Կորոնավիրուս (COVID-19) համավարակի ժամանակ

«Հանրային մասնակցությունը տեղական ինքնակառավարմանը» ծրագրի շրջանակում Կորոնավիրուս (COVID-19) համավարակի ժամանակ ՏԻՄ-բնակիչ հաղորդակցության ձևերի, հեռավար աշխատանքի արդյունավետության մասին զրուցել ենք Գավառ համանքի ղեկավարի մամուլի քարտուղար Ալվարդ Մանուկյանի հետ։ 

—————————————

-Որքա՞ն է Գավառ համայնքի բնակչության թիվը։

-Գավառ համայնքն ունի 29 146 բնակիչ։

-Առցանց ի՞նչ հարթակներից եք օգտվում համայնքապետարանի գործունեությունը հանրայնացնելու և բնակիչների հետ ակտիվ հաղորդակցություն ապահովելու  համար։

14.06.2020

Կորոնավիրուս (COVID-19) համավարակի ազդեցությունը ՏԻՄ-երի գործունեության վրա

Հայաստանում ՏԻՄ-երի գործունեության և համայնքային կյանքի վրա Կորոնավիրուս (COVID-19) համավարակի ազդեցությունը գնահատելու համար «Հանրային մասնակցությունը տեղական ինքնակառավարմանը» ծրագրի շրջանակում Մարտունի ինֆոտան կամավորները իրականացնում են հարցազրույց Մարտունու տարածաշրջանի համայնքների ղեկավարների հետ։
Այս անգամ Մարտունի Ինֆոտան կամավոր Նաիրա Ջիվանյանը թեմայի շուրջ զրուցել է Վերին Գետաշեն համայնքի ղեկավար Տիգրան Մուրադյանի հետ։

———————————————

-Որքա՞ն է Վերին Գետաշեն համայնքի բնակչության թիվը։

-Վերին Գետաշեն համայնքն ունի 4562 բնակիչ։

-Արդյո՞ք ունեք համայնքային պաշտոնական կայքէջ և ֆեյսբուքյան պաշտոնական էջ, եթե այո, գործարկու՞մ եք այն։

08.06.2020

Կորոնավիրուս (COVID-19) համավարակի ազդեցությունը ՏԻՄ-երի գործունեության վրա

Հայաստանում ՏԻՄ-երի գործունեության և համայնքային կյանքի վրա Կորոնավիրուս (COVID-19) համավարակի ազդեցությունը գնահատելու համար «Հանրային մասնակցությունը տեղական ինքնակառավարմանը» ծրագրի շրջանակում Մարտունի ինֆոտան կամավորները իրականացնում են հարցազրույց Մարտունու տարածաշրջանի համայնքների ղեկավարների հետ։
Այս անգամ Մարտունի Ինֆոտան կամավոր Նաիրա Ջիվանյանը թեմայի շուրջ զրուցել է Ծակքար համայնքի ղեկավար Գվիդոն Ավետիսյանի հետ։

————————————————


-Որքա՞ն է Ծակքար համայնքի բնակչության թիվը։

-Ծակքար համայնքն ունի 2731 բնակիչ։

-Քանի՞ աշխատակից ունի համայնքապետարանը։ 

-Համայնքապետարանն ունի 15 աշխատակից, ևս 13 աշխատակից ունի համայնքի մանկապարտեզը։ 

-Արդյո՞ք ունեք համայնքային պաշտոնական կայքէջ և ֆեյսբուքյան պաշտոնական էջ, եթե այո, գործարկու՞մ եք այն։